در مدل اولیه قاهر، یک
موتور در نظر گرفته شده بود اما در مدل جدید دو موتور به کار گرفته شده و
شکل ظاهری خروجی دو موتور جنگنده جدید نیز حکایت از آن دارد که می توان از
موتور بومی «اوج» برای آن بهره برد.
طراحی و ساخت جنگنده قاهر بدون هیچ شکی
یکی از پر سر و صداترین برنامه های دفاعی جمهوری اسلامی ایران به حساب می
آید که اولین بار از پیش نمونه آن در بهمن ماه سال ۱۳۹۱ رونمایی شد. از آن
تاریخ تا به امروز بحث های بسیار زیادی چه در بین کارشناسان و چه علاقمندان
به هوانوردی شکل گرفته و بسیاری نیز قاهر را صرفا یک ماکت و طرحی تبلیغاتی
و محکوم به شکست قلمداد کردند؛ بویژه آنکه نوع طراحی و شکل ظاهری طرح
اولیه قاهر نیز که در ابتدا رونمایی شد، با نمونه های مرسوم در دنیا تفاوت
های فاحشی داشت.
آذر ماه سال ۱۳۹۳، منوچهر منطقی رییس وقت
سازمان صنایع هوایی در گفتگو با مشرق درباره طرح قاهر این گونه گفت: "آنچه
که قبلا رونمایی شده بود، طراحی مفهومی این جنگنده بود و در حال حاضر نیز
این طرح ادامه داشته و در حال گذراندن تست های آزمایشی خود می باشد. "
صحبت های و پیش بینی های مجازی درباره
قاهر ادامه داشت تا سال گذشته، سردار دهقان در جریان یک گفت و گوی
تلویزیونی، اطلاعات جدیدتری را درباره برنامه قاهر مطرح کرد. وی گفته بود
که " نمونه های کوچک این هواپیما پرواز کردند و نمونه یک یکم آن نیز نهایی
شده و در حال نصب موتور بر روی آن هستیم. البته از نیروی هوافضای سپاه نیز
آمدند و این هواپیما را دیدند و سفارش هایی روی آن گذاشتند و تصورم بر این
است که این هواپیما امسال تاکسی میکند و اماده پرواز میشود. تولید انبوه
آن بستگی به سفارش دارد و ما هم این هواپیما را در واقع یک پروژه تحقیقاتی
می‌دانیم."
قاهر دو موتوره وارد می شود
این روند ادامه داشت تا اینکه در روز شنبه
و در جریان بازدید ریاست جمهوری از جدیترین دستاوردهای دفاعی کشور، نمونه
اصلی جنگنده قاهر به حرکت در آمد؛ دستاورد و نکته اول و به نوعی مهم ترین
مسئله در خصوص این حرکت، خاموش کردن صدای تمسخر و انتقاد افرادی بود که
قاهر را صرفا یک ماکت و پروژه شکست خورده معرفی می کردند.
مسئله بعدی،
اضافه شدن یک موتور بر خلاف نمونه اولیه به نمایش در آمده بود. در مدل
اولیه قاهر که در سال ۱۳۹۱ به نمایش در آمد، جایگاهی برای یک موتور در نظر
گرفته شده بود و این در حالی است که در مدل جدید دو موتور به کار رفته
است. شکل ظاهری خروجی دو موتور به کار رفته در این هواپیما شبیه به
سری J-۸۵ آمریکایی است که در جنگنده های اف ۵۵ به کار رفته است. جمهوری
اسلامی ایران پیش از این در طرحی موتور توربوجت اوج را طراحی و ساخته است
که احتمالا بر اساس جی ۸۵ توسعه پیدا کرده است. در مشخصات موتور اوج گفته
شده است که می توان از این موتور در جنگنده هایی تا وزن نهایی ۱۰ تن
استفاده کرد.
درباره وزن
قاهر ۳۱۳ عدد مشخصی اعلام نشده است اما می توان وزن این جنگنده ایرانی در
حدود بین ۱۵ الی ۲۰ تن تخمین زد. پس به راحتی دو دستگاه موتور اوج یا جی ۸۵
که یکی در داخل تولید می شود و دیگری نیز که تعداد زیادی از آن در کشور
موجود است می توانند توان مورد نیاز برای پرواز و عملیات های "قاهر" را
تامین کنند. البته نکته مهم دیگر آن است که با استفاده از دو موتور، توان
بیشتری برای مانور هواپیما ایجاد شده و از طرف دیگر در صورت از دست رفتن یک
موتور به هر دلیل می توان جنگنده را حفظ کرده و از سقوط آن جلوگیری کرد.
بر اساس آنچه به طور رسمی اعلام شد، در
حال حاضر جنگنده قاهر ۳۱۳ مرحله تست تاکسی اولیه خود را انجام می دهد که
شامل حرکت در باند پروازی با سرعت شاید بین ۳۰ الی ۵۰ کیلومتر در ساعت
باشد. طبیعتا در مراحل بعدی، تست های تاکسی سریعتر برای رسیدن به مرحله
پروازی و در نهایت پرواز جنگنده انجام خواهد شد، لذا مرحله ای که برای قاهر
انجام شد در حقیقت اولین مرحله برای آماده سازی شرایط پروازی یک هواپیما
به شمار می آید.
به طور کلی
در این رونمایی جدید، شاهد افزایش اندازه جنگنده قاهر نسبت به نمونه اولیه و
همچنین استفاده از یک کانوپی دو تکه برای خلبان این جنگنده هستیم. در بخش
ارابه فرود جلویی هم در مدل اولیه شاهد وجود یک چرخ و در این مدل شاهد
استفاده از دو چرخ هستیم.
ماموریت جنگنده ایرانی چیست ؟
تا به امروز به صورت خاص به ماموریت قاهر
۳۱۳ اشاره نشده و البته هنوز وضعیت نوع تسلیحات قابل حمل توسط این جنگنده
نیز مشخص نیست و در عین حال بحث رادار نیز در هاله ای از ابهام قرار دارد
اما برخی از صحبت های یکی از مسئولین طراحی هواپیما با رسانه ملی، شکل
ظاهری پرنده و سامانه اپتیکی نصب شده در زیر دماغه می توان حدس هایی درباره
ماموریت احتمالی و بخشی از تسلیحات قابل حمل توسط قاهر زد. از سوی دیگر با
توجه به اینکه انواع موشک های هوا به دریا، هوا به زمین و هوا به هوا
(مانند فکور) در داخل کشورمان ساخته می شود، هر نوع نیاز تسلیحاتی این
جنگنده نیز توسط صنایع دفاعی کشورمان تولید خواهد شد.
همچنین با توجه به پیشرفت متخصصان دفاعی
ایرانی در زمینه به روزرسانی رادارهای جنگنده هایی چو اف ۱۴، تا زمان
عملیاتی شدن این جنگنده، قطعا تولیدات راداری کشورمان نیز پاسخگوی نیازهای
مربوطه خواهد بود.
در صحبت های
مسئولین به توان پرواز ارتفاع پایین این هواپیما تاکید بسیار زیادی شده
است. همه هواپیماها با پرواز در ارتفاع نزدیک به زمین از اثر سطح بهره مند
می شوند اما شکل شکسته بال در قاهر۳۱۳ به استفاده بهینه از اثر سطح برای
پروازهای طولانی تر در ارتفاع پائین و نشست و برخاست از باندهای کوتاه کمک
می کند. از طرف دیگر شاهد نصب یک سامانه نظارت و هدف گیری اپتیک زیر دماغه
این هواپیما هستیم. می توان این گونه تصور کرد که هواپیمای مورد نظر یک پلتفرم ایده آل برای ماموریت های پشتیبانی نزدیک هوایی به حساب می آید.
در حقیقت نیازی به رادار در این کلاس از
هواپیماها وجود ندارد. سامانه نظارت و هدف گیری، وظیفه کشف و هدف گیری را
انجان داده و از این طریق می توان انوع بمب ها و موشک های هدایت لیزری و
هدایت اپتیکی را بر روی قاهر ۳۱۳ نصب کرد.
پنهانکاری : نیاز نبردهای قرن بیست و یکم
اما سوالی که شاید الان برای بسیاری پیش
آمده این نکته است که اگر قاهر یک هواپیمای پشتیبانی نزدیک و پرواز در
ارتفاع پایین نیست، پس چه نیازی به طراحی پنهانکار دارد؟ در قرن بیست و یکم
و در فضای جدیدی از نبرد، سلاح های جدید، رادارهای جدید و تهدیدات جدید که
امکان کشف هواپیماها را بیش از پیش سهولت بخشیده است این ضرورت را متذکر
می شود که کاهش سطح مقطع راداری یکی از اقدامات مهمی هست که به منظور
افزایش بقاء پذیری در میدان نبرد برای هواپیماهای رزمی، بایستی انجام شود.
آنچه که در
نهایت باید گفت این است که قاهر اف ۳۱۳ ایرانی در ابتدای راهی طولانی قرار
دارد اما نشان داده شد که قاهر صرفا یک ماکت نبوده است و این طرح با وجود
همه دشواری ها، تحریم ها و مشکلات موجود در مسیر، آرام آرام در مسیر توسعه
قرار گرفته است. رسیدن از رونمایی مدل اولیه تا مرحله تاکسی طی ۴ سال نیز
زمانی منطقی و با توجه به زیرساخت های صنعتی و فنی موجود در کشورمان، قابل
قبول است که قطعا با حمایت های مسئولان بخش های مختلف حاکمیتی و اجرایی،
امکان تندتر کردن روند موجود وجود خواهد داشت، همچنانکه سردار دهقان وزیر
دفاع کشورمان نیز در حاشیه رونمایی از این جنگنده تاکید کرد که "توسعه
هواپیماهای رزمی در ایران حدود ۵ تا ۱۰ سال زمان خواهد برد"
